Spadki

W Kancelarii przeprowadzamy postępowania w sprawach dziedziczenia majątku i praw po osobach zmarłych (spadkodawcach). Spadek zgodnie z kodeksem cywilnym to ogół cywilnych praw i obowiązków zmarłego. Nabycie spadku następuje w prawie polskim z chwilą śmierci spadkodawcy.

Kancelaria Cognitor Zabrze – prawo spadkowe: powołanie do spadku wynika z ustawy lub z testamentu.

Deklaratywne stwierdzenie praw do spadku następuje w drodze:

  • wydawania przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku,
  • sporządzony przez notariusza akt poświadczenia dziedziczenia.

Istnieje domniemanie prawne, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo notarialne poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą. Dowód, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub że jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku.

Sprawdź także: Adwokat Zabrze: radca prawny, prawnik | Kancelaria Cognitor

Po śmierci spadkodawcy małżonkowi i innym osobom bliskim spadkodawcy przysługuje uprawnienie do dalszego korzystania z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym w ciągu 3 miesięcy od otwarcia spadku, jeżeli stale zamieszkiwały ze spadkodawcą w chwili jego śmierci. Uprawnienie to powstaje z mocy samego prawa w chwili otwarcia spadku i ma charakter obligacyjny.

Testament

Wedle obowiązujących przepisów prawa spadkowego, testament może sporządzić jedynie ta osoba, która posiada pełne zdolności do podejmowania czynności prawnych. Innymi słowy tę zdolność mają pełnoletnie osoby fizyczne. Główną przesłanką tej zdolności jest więc pełnoletniość. Trzeba zwrócić uwagę na następujący fakt, że w przypadku jak mamy do czynienia z osobą na przykład częściowo ubezwłasnowolniona, to będzie miała ograniczoną zdolność do podejmowania czynności prawnych. Równie, niezwykle znaczącą sprawą jest to, że testament jest dokumentem o charakterze osobistym, więc nie istnieje możliwość sporządzenia go albo odwołania przez pełnomocnika. Jednakże, gdyby taka sytuacja zaistniała to testament nie byłby ważny od samego początku w świetle obowiązującego prawa. Dodatkowo testament nie może zawierać rozporządzenia więcej niż jednej osoby. Dlatego właśnie nie może zostać sporządzony na przykład wspólnie przez małżonków czy wspólnie z ich dziećmi. Ten hipotetyczny testament również byłby prawnie nieważny. Mimo złożenia oświadczenia jednej osoby oraz posiadania przez nią pełnej zdolności do czynności prawnych, prawo spadkowe przewiduje czynniki, które sprawią, że sporządzony testament może stać się nieważny. Pierwszym z takich czynników jest sporządzenie go, znajdując się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Stan ten może wynikać głównie z przebywanej choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego. Zwrócić należy szczególną uwagę na to, że zaistnienie takich przesłanek nie powoduje automatycznie pozbawienia takiej osoby, która znajduje się w danym stanie, zdolności do podejmowania czynności prawnych oraz potrzebne jest do ograniczenia lub utraty takiej zdolności w postępowaniu dot. ubezwłasnowolnienia. Z tego powodu jest możliwe, że osoba niepozbawiona zdolności do czynności prawnych, będzie wyrażała chęć sporządzenia ostatniej woli. Na podstawie art. 945 § 1, pomimo braku orzeczenia o ubezwłasnowolnieniu, taka osoba nie będzie mogła prawnie i skutecznie tego uczynić. Chodzi tutaj przede wszystkim o moment sporządzania dokumentu, w którym osoba nie będzie miała pełnej świadomości albo swobody do podjęcia tak istotnej decyzji oraz wyrażenia ostatniej woli. Ten moment może być nawet krótkotrwały. Dobrymi przykładami będą: znajdowanie się w stanie alkoholowego upojenia, pod wpływem silnych leków (np. psychotropowych) lub podczas wysokiej gorączki. Jednakże sprawa może tutaj działać w drugą stronę i istnieje możliwość uznania spisanej ostatniej woli za ważną, pomimo tego, że została sporządzona dla przykładu przez psychicznie chorą osobą, lecz w okresie sporządzania dokumentu, dana choroba uległa okresowej, całkowitej remisji, oddając osobie tym samym pełną świadomość podejmowanych przez nią działań. Nieważnym będzie także ten testament, który spadkodawca sporządził działając pod wpływem błędu, który uzasadnia przypuszczenie, że gdyby nie działanie pod jego wpływem, testament nie został by sporządzony w dokładnie takiej treści. Mamy tutaj na myśli błąd w szerokim tego słowa znaczeniu, gdyż nie musi być on błędem istotnym i nie ma znaczenia czego on dotyczy. Bez znaczenia pozostaje także w jaki sposób doszło do „zakorzenienia” się błędu u spadkodawcy więc czy nastąpiło to z jego winy lub czy było to umyślne działanie – czy nie. Błąd taki zaistnieje, gdy osoba tworząca swój testament posiada mylne wyobrażenie o rzeczywistości lub jej oczekiwania do zdarzeń czy okoliczności w przyszłości okażą się zupełnie odmienne i błędne w stosunku do rzeczywistości. Ważność ostatniej woli zostaje także wykluczona poprzez sporządzenie jej pod wpływem groźby. Taka groźba nie musi posiadać uzasadnienia ani być poważna, lecz spełnia przesłankę gdy wywoła u spadkodawcy poczucie zagrożenia, które w następstwie, sprawi, że sporządzi on testament, który będzie rozmijał się z jego wolą. Opisywana tutaj groźba musi wyniknąć z zachowania konkretnego, realnego człowieka lub grupy ludzi. Za groźbę nie będzie można uznać jakiejś wewnętrznej obawy, którą będą uzasadniać siła wyższa, nadprzyrodzone siły czy zjawiska astrologiczne.

Testament można sporządzić w różnych formach, przy czym podstawowymi są:

testament pisemny notarialny – sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego, w
kancelarii notarialnej

testament pisemny holograficzny – stanowi ostatnią wolę sporządzoną przez spadkodawcę
własnoręcznie. Do ważności potrzeba daty i podpisu
spadkodawcy. Osoba sporządzająca testament musi go napisać
w całości własnoręcznie i ręcznie podpisać. Nie wolno go
sporządzać na komputerze lub maszynie do pisania.

testament pisemny alograficzny – stanowi ostatnią wolę sporządzoną przez spadkodawcę ustnie w
obecności dwóch świadków, przy czym jeden z nich ją spisuje.
Do ważności potrzeba daty i podpisu spadkodawcy oraz
świadków, ewentualnie tylko świadków.

Dziedziczenie na podstawie ustawy

Dziedziczenie ustawowe to dziedziczenie spadku według przepisów prawa a nie ostatniej woli, które następuje jeśli nie istnieje testament lub jeśli testament istnieje, ale okazuje się z różnych względów nieważny.
Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje jedynie wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

Spadkobiercą może być:

  • osoba fizyczna żyjąca w chwili otwarcia spadku
  • osoba prawna istniejąca w chwili otwarcia spadku
  • dziecko już poczęte w chwili otwarcia spadku, o ile urodzi się żywe.

Do kręgu spadkobierców ustawowych należą:

  • osoby połączone ze spadkodawcą więzami rodzinnymi – zstępni, rodzice, rodzeństwo i zstępni
    rodzeństwa, dziadkowie i ich zstępni,
  • osoby połączone ze spadkodawcą więzami prawnymi – małżonek i przysposobieni,
  • osoby połączone ze spadkodawcą więzami powinowactwa – pasierbowie.

Do spadku, powołana jest także gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy oraz Skarb Państwa, jako podmioty, na rzecz których powinien przypaść spadek w braku innych spadkobierców.

Zachowek

Zachowek jest roszczeniem pieniężnym przysługującym osobie określonej w ustawie, która nie uzyskała niczego ze spadku w ogóle lub uzyskała od spadkodawcy korzyść w mniejszym zakresie niż określony dla niej prawem.

Przysługuje on również osobom, które dziedziczą w danej sytuacji spadek z mocy ustawy, jeżeli spadkodawca dokonał znacznych darowizn. Nie jest to więc prawo do części spadku.

Osobami uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek i rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani w danej sytuacji do dziedziczenia ustawowego (czyli w wypadku rodziców, gdy nie ma zstępnych) Uprawnienie to niezależne jest od tego, czy osoby uprawnione powołane są w danej sytuacji do dziedziczenia z mocy ustawy lub też z mocy testamentu.

Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów i poleceń, natomiast dolicza się do spadku darowizny uczynione przez spadkodawcę.

Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Dane kontaktowe

ul. Pułaskiego 17
41-800 Zabrze
tel. kom. 608 827 833
tel. kom. 605 938 543